Hooggeachte Damen un Heren! Ernsthaft, dat Plattdüütsche is mi wichtig. Ik frei mi nich blot daaröver, dat ik na annerthalv Jahr maal weer de Möglichkeit hebb, hier in ’t Landdag van Nedersassen Plattdüütsch to proten. Ik frei mi ok daaröver, dat dat ditmaal kien Proteste hageln deit. Daar kann ik mi noch an erinnern: Leste Maal, as wi dat maakt harren, daar was de een of anner nich tofree daarmit. Daar hebb ik eerst maal d‘rup henwiesen musst, dat dat en Europäische Charta för Regionaal- un Minderheitenspraken gifft, de uns dat Recht daarto geven deit, as Plattdüütschen hier Plattdüütsch to proten -
ok wenn ik in all Förm - ik schätz maal, ok för mien Kollegen - bi dejenigen, de dat Protokoll nun schrieven mutten, um Verständnis bidden un mi ok entschuldigen will daarför, dat wi hör en bietje mehr Arbeid maken, as se dat anners so wennt sünd.
Leev Kollegen, ik will dat seggen: Ik hebb de Andrag leest un hebb mi eerst maal leep freit. Daar steiht en ganzen Bült in an Belobigung för dat, wat wi - tosamen, ja - in de leste Periode up d’ Weg brocht hebbt: de Taalverinbaren mit de Landskuppen, dat Utstatten van de Lehrstohl för Nederdüütsche Spraak an d‘ Universität in Ollenbörg, de Erlass - de is nu maal up Düütsch - „Die Regionen und ihre Sprache im Unterricht“.
Wat mi wichtig is - koom ik futt noch up torügg -: dat Upsichtsgremium, dat överprüfen sall, of wi in d‘ Rahm van de Sprakencharta uns Pflichten nakoomt. Dat is een van de leste Amtshandeln van d‘ oll Landesregeren west, de noch intosetten. 7. Februar hett de hör Arbeid upnohmen.
Ok besünners stolt bün ik - dat is en bietje mien Kind west - up de Modellregionen Oostfreesland un Saterland för „frühe Mehrsprachigkeit“. Daar hebbt wi mitnanner för kämpft, dat wi de Modellprojekten henkriegen köönt. De een of anner School, de hier nett nöömt worden is van ClausPeter Poppe, is överhaupt eerst in Tosamenhang mit disse Modellprojekt Plattdüütsch School of Saterfreesk School worden.
Nu to de Andrag. Över de Katalog an Maßnahmen, de daar uptellt sünd, mutten wi in Utschuss proten. Dat is all nich verkehrt, wat daar steiht. Avers daar steiht meest: „Wieder so!“ - Dat mit „Wieder so!“ is immer so en Saak. Egentlich mutten wi nu - in de nächste twee, dree Jahr - de nächste Tree gahn.
Wi hebbt de Kommission in Februar vergangen Jahr nich insett, daarmit de en Analyse maken, de wi ofheften. Wi hebbt de insett, daarmit de uns seggen, waar wi beter worden mutten. Un dat mutt Konsequenzen hebben. Dat heet, wi mutten daarför sörgen, dat de Utbilden van Mesters beter word, dat de Unnerrichtskonzepten beter worden,
dat de Utbilden van lüttje Kinner in Kinnergaarn, villicht sogar in Krippe, in plattdüütsche un saterfreeske Spraak beter word, dat Unnerrichtsmateriaal daarför endlich so entwickelt word, dat man dat bruken kann, för all Scholen.
Wi mutten ok erwachsene Lüü utbilden. Dat is nett seggt worden: De Pleeg is een ganz wichtigen Punkt. Ik kenn en Bült öllerde Lüü, de dat stuur hebbt, torechttokomen, wenn se in d‘ Kommunalverwaltung gahn mutten, um en Andrag uttofüllen, wiel hör Moderspraak de plattdüütsche Spraak is. Dat heet, wi bruken ok in uns Verwaltung Lüü, de vernünftig Plattdüütsch proten köönt, daar, waar de ölleren, aver ok jüngeren Plattdüütsch proten.
Dann will ik een wichtigen Punkt anproten. Wi hebbt aktuell 2 Millionen Nedersassen, de Plattdüütsch proten köönt. Wi weten aver ok, dat de nächste Generation, mien Kinner, de in Huus Plattdüütsch lehren, Stöhn brukt, damit dat wiedergeiht, mit uns Plattdüütsch. Mien Jungse, de hebben ’t stuur, in Tokunft noch Schoolkameraden, Kollegen in Footballverein, Jungse un Wichter to finnen, de mit hör Plattdüütsch proten könen. De seggen dann all: Verstehen kann ich das wohl. - So as de Präsidentin ok. Ik segg immer: Well dat verstahn kann, de kann ’t ok proten. De mutt blod en bietje Mood daarbi hebben.
De Maßnahmen, de wi nu up d’ Weg brocht hebbt, de bremsen de Entwicklung van en Spraak, de proot word, hen to en Sprak, de blot noch verstahn worden kann, villicht wat of. Stoppen kann dat de Entwicklung nich. Dat heet, wi mutten een Tree wiederkomen. Över disse Tree mutten wi mitnanner proten in ‘n Utschuss. Uns Idee is, dat wi in Tosamenarbeid mit d‘ Nedersässische Heimatbund un mit de Landskuppen dat Instrument van de so nönnt Sprakenpläne inführen. Upbauend up dat, wat uns dat Upsichtsgremium up d’ Weg geven deit, mutten wi Pläne entwickeln, de konkret seggen, wat wi in welke Bereiche maken köönt un umsetten mutten, dat wi in de Punkte, de ik nett nöömt hebb, beter worden.
Dat Angebood, dat wi to ’n gemeinsamen Andrag koomt, will ik geern upgriepen. Dat is uns Interesse ok. Dat hebbt wi faken genug tosamen henkregen. Ik seeg dissen Andrag van SPD un Grönen as positiv Signaal. Man in Oostfreesland seggt man ok: Man mutt nich ehrder „Aal!“ ropen, as bit man de Aal ok in de Pann hett. - Kieken wi, wat daarbi
Auch Ihnen, Herr Kollege Thiele, herzlichen Dank. - Wir freuen uns jetzt auf den Redebeitrag von Herrn Oetjen, FDP-Fraktion. Auch in Plattdeutsch, oder?
Geachte Vörsitterin! Leve Froonslüü un leve Mannslüü! Wi hebbt ja hier al faken öber de plattdüütsche Spraak snackt, un normalerwies sünd wi mit use Positionen denn ok övereenkomen. Dat hebben Kollege Poppe un Kollege Thiele hier al seggt. Ik will ok seggen, dat ik dat ne gode Idee fünn, dat wi us to Beginn vun düsse Legislaturperiode mit Plattdüütsch in use Gesellschaft un in de Scholen befasst. Denn kommt nämlich de Lüüd in ’t Kultusministerium gaar nich eerst op de Idee, dat se moken künnt, wat se wüllt.
Plattdüütsch un Saterfrees sünd Deel vun use Landeskultur. Vele Minschen, vörnehmlich in use ländlichen Regionen, aver ok in de Städte, sünd mit Platt un Saterfrees in ehr Familien opwussen. Se sünd use Botschafter för Platt un Saterfrees in de Gesellschaft. Dormit en Spraak aver en Tokunft hett, is de aktive Vermittlung an de nächste Generation notwendig. Ik fünn dat en super Bispeel, wat hier de Ulf Thiele seggt hett. Dat he mit siene Lüttschen Plattdüütsch proot in de Familie, dat is en Bispeel, un ik hoff, dat vele Familien so ’n Bispeel ok fulgen doot.
Op de een Siet is wichtig, dat Oma un Opa mit ehren Inkels Platt snackt - oder eben Mama un Papa. Aber op de anner Sied is ok wichtig, dat de Vermittlung in de School vonstatten geiht. Um düsset Ziel - ik meen de Vermittlung in de School - stärker in ’t Visier to nehmen, is düsse Andrag eerst mool ne gode Grundloog. Aver ik glööv, dat wi düsset Papier ok noch verbetern künnt.
Kollege Thiele hett doch recht: Dat een is, dat wi dat wiedermookt, wat wi in de Vergangenheit ok al mookt heff, all tohopen. Aver wichtig is ok, to över
legen: Wat is denn de nächste Schritt? Wie künnt wi dat Plattdüütsche noch mehr verstärken in de Scholen? Dor mööt wi noch en beten Gehirnschmalz mit insetten.
Wie künnt wi dat, wat op Hoog „frühe Mehrsprachigkeit” heet, wat de Kinners in ehr Tokunft en richtigen Plus för ehr Entwicklung mitgifft, fördern? Wi mööt doröber snacken, ob dat notwendig is, dat Plattdüütsche to en Unterrichtsfach to moken. Wi mööt doröber snacken, ob de Schwerpunkte in de Utbildung vun use Lehrers richtig sett sünd, un wi mööt de Heimatvereine frogen, wat wi moken schüllt, dormit noch mehr Angebote in de Ganztagsscholen mookt wardt.
Leve Froonslüü, leve Mannslüü, de Froog no Platt un Saterfrees in de School is för us all tohopen en wichtig Froog. För de Spraak sülvst is dat aber de Froog, ob se öberleven künnt oder nich. En Spraak blifft lebendig, wenn se snackt ward. Deshalb schallt wi all Vörbild ween un ok in Alldag mehr Platt snacken.
Auch Ihnen herzlichen Dank, Herr Kollege Oetjen. - Nun hat für die Fraktion Bündnis 90/Die Grünen Frau Janssen-Kucz das Wort.
Leev Lüü! - Up Plattdüütsch is dat nämlich so, dat man nich extra seggt: Leev Präsidentin! Leev Damens un Heren! - Man seggt eenfach: Leev Lüü!
Also: Leev Lüü! Ik bün ganz blied, dat wi hier vandaag weer so ’n Andrag hebbt. Ik segg eenfach: Dat hett mittlerwiel so ’n lüttjen Tradition in d‘ Neddersasske Landdag. Dat is richtig good, dat wi so wat ok immer tosamen up d‘ Weg bringen. Dat höört man ja vandaag ok, dat wi dat tosamen up d‘ Weg bringen.
För mi un - ik glööv - ok en paar annern hier, de mit so ’n sogenannten Minderheidenspraak upwussen sünd, is dat immer noch en bietje wat Besünners. Mi gung dat even so, as een see: Wi mutten mit de Kinner proten un, un, un. - Ik mutt ganz ehrlich seggen: In mien Moderhuus kann ik gaar nix anners as Plattdüütsch proten, daar kann ik gaar kien Hoogdüütsch. Un daar hett Visiet dat immer ziemlich stuur, weil de mi dann tüschendör ok seggen muss: Meta, bitte Hochdeutsch sprechen!
Aber ik segg: Wi sullen uns dat noch maal ankieken, wat unner „Minderheitenspraak“ fallt. In Düütschland fallen daarunner Nordfriesisch, Saterfriesisch, Dänisch, Sorbisch, Wendisch un Romani, also Romanes - also nich bloß Nedderdüütsch un Saterfreesch, as in uns Andrag.
Un Plattdüütsch weer egentlich en Regionalspraak un is eerst 1994 van Regionalspraak up Minderheitenspraak quasi utköört worden, weil man murken hett: De Spraak starvt ut.
In de Olldag sücht dat ja ok wirklich so ut, dat de Mehrheidsspraken - dat is ja bi uns Hoogdüütsch - sük immer mehr gegen de Minderheidenspraken dörsetten deit un dat dat nich so ganz funktioneren deit mit de Minderheidenspraken, dat se an ’t Leven blieven. Wi hebbt daar ’n „Sprachdrifft“ - so mooi seggt man dat. De Spraak verännert sük över Jahrteihnten. An vööl Steden sünd Nedderdüütsch, Saterfreesch un anner Minderheidenspraken eenfach verswunnen. De gifft ’t in d‘ Olldag nich mehr.